ابدال (تجوید)ابدال، از اصطلاحات بکار رفته در علم تجوید بوده و به معنای بدل‌کردن تاء تانیث به «هاء» و کلمات منصوب به الف است. ۱ - تعریفابدال، به کسر همزه به معنای عوض‌کردن است، و در اصطلاح علم تجوید، بدل‌کردن تاء تانیث به «هاء» و کلمات منصوب به الف است. تاء تانیث مانند: صلوة ـ زکوة ـ فاکهه ـ مره ـ حمره که در حال وقف به جای تاء (ة) هاء (ه) تلفظ می‌شود مثلا صلوة می‌شود صلوه. البته در کلمات: توریة و تقیة و امثال آن بعضی با ابدال و برخی بدون ابدال می‌خوانند. و نیز کلماتی که در رسم‌الخط قرآن با تاء مبسوطه (یعنی کشیده) نوشته شده‌اند به همان تاء وقف می‌گردند. مانند: جنات ـ البینات ـ بالآیات ـ ثمرات ـ سنت. مثلا جنات می‌شود جنات. و کلمات منصوب مثل: رحیما ـ شکورا ـ ماء ـ مسمی ـ بیاتا به هنگام وقف، تنوین به الف بدل می‌گردد رحیما می‌شود رحیما. . ابدال یکی از اقسام وقف است. [۴]
بیگلری، حسن، سر البیان فی علوم القرآن، ص۲۲۶.
[۵]
پور فرزیب مولایی، ابراهیم، تجویدجامع، ص۱۰۴.
[۷]
موسوی بلده، محسن، حلیة القرآن قواعد تجوید مطابق با روایت حفص از عاصم، ج۲، ص۱۱۵.
[۸]
قاموس القرآن الکریم (المدخل)، جمعی از محققان، ج۲، ص۲۳۱۸.
۲ - مثالمانند آیه: «فانفلق فکان کل فرق کالطود العظیم؛ آن گاه دریا بشکافت و هر پاره اى از آن هم چون کوهى بزرگ بود». در این آیه لام در " انفلق " به جاى " را " آمده است " انفلق " یعنى " انفرق " به دلیل ذیل آیه که فرمود: " کل فرق "؛ زیرا عرب فلق و فرق را به یک معنا استعمال مى کند، مانند: فلق الصبح و فرقه. و مانند آیه: «فجاسوا خلال الدیار؛ اندرون خانه ها را جست و جو مى کردند». در این آیه " فجاسوا " به جاى " فحاسوا " به کار رفته و جیم به جاى حاء آمده است . [۱۳]
جر، خلیل، فرهنگ لاروس، ج۱، ص۱۸.
۳ - عناوین مرتبطعلم تجوید؛ قرائت؛ اختلاف قرائات در ابدال. ۴ - پانویس
۵ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «قرائات از دیدگاه روایات»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۲/۴. فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «وقف اِبدال». |